Teksty

źródło: http://www.webetc.info/art/Vermeer/Vermeer-art-of-painting.html

Za podstawę w zrozumieniu interesującego mnie odcinka czasu pomocne będą mi historiograficzne teksty czterech autorów: Gajusza Swetoniusza Trankwilusa (żyjącego na przestrzeni lat 70/75 – 140/160), Gajusza lub Publiusza Korneliusza Tacyta (żyjącego w latach ok. 55 – ok. 117), Józefa Flawiusza (żyjącego w latach 37 – po r. 100), oraz Kasjusza Diona Kokcejana (żyjącego w latach ok. 163 – ok. 240). Obrazu dopełniają również teksty takich autorów jak Pliniusz Młodszy, Marcjalis, Juwenalis, Stacjusz, Siliusz Italikus, czy nawet Kwintylian, Waleriusz Flakkus, Plutarch i Pliniusz Starszy ale również chociażby teksty Juliusza Cezara (Corpus Cesarianum) i Strabona (Geographia) dające ogólniejszy pre-flawijski obraz prowincji rzymskich.

Wielką zaletą dzieła wspomnianego Swetoniusza – De vita Caesarum jest to, że autor zebrał w nich materiał w postaci dokumentów, listów cesarskich i wiele z nich przytaczał w oryginalnej postaci. Część wiadomości pochodzi również z tradycji ustnej. Tekst ten powstawał w czasie panowania cesarza Hadriana. Swetoniusza nisko ocenia się przede wszystkim za brak krytycznego podejścia do przekazywanych informacji, lecz sam zdaje się podkreślał tą wadę nazywając się biografem. Pominięcie kwestii związanych z polityką poszczególnych cesarzy wpłynęło z pewnością na wytworzenie się karykaturalnych postaci takich władców jak Klaudiusz i Domicjan.

Z Żywotami Swetoniusza korespondują teksty Tacyta. Jego dzieła, opis ludów germańskich – De origine et situ Germanorum a także Historia oraz Annales zwracają moją uwagę nie tylko ze względu na opisy wspominanej prowincji ale na cenne informacje pomocne przy odtworzeniu wydarzeń wojny domowej roku 69. Również Tacyt sięgał po dokumenty. Na korzyść tej teorii wpływają znaleziska epigraficzne. Roczniki niestety nie dotrwały do naszych czasów w ich oryginalnym kształcie.

Źródłem, które dotarło do nas również we fragmentach jest Historiae Romanae Kasjusza Diona pisana być może w czasie panowania cesarza Kommodusa. Tak jak Tacyt, Dion daje wyraz swoich pro-senatorskich sympatii. Najwyraźniej objawiają się one w opisie poglądów na władzę cesarską umieszczonych w ustach Mecenasa w LII księdze jego dzieła. Trudno ustalić na jakich tekstach bazował przy tworzeniu opisów pierwszych wieków cesarstwa, od czasów ostatniego Antonina korzystał z pewnością z własnych obserwacji.

Do powyższego grona doliczyć należy również Józefa Flawiusza. Jego dzieła powstawały bowiem w interesującej nas drugiej połowie pierwszego wieku i uzupełniają obraz znany z dzieł trojga wspomnianych wyżej autorów.

edycje źródeł:
http://www.degruyter.de/cont/glob/neutralRei.cfm?rc=36366
http://www.hup.harvard.edu/loeb/
http://www.us.oup.com/us/catalog/general/series/OxfordClassicalTexts/?view=usa